Van Napels is er ook nog een hele wereld onder de grond te ontdekken. Ondergronds Napels, een verborgen mysterieuze wereld die de geheimen van het verleden met kleine stukjes prijsgeeft.
“Als een sleutelgat waar je doorheen mag kijken om zo een speldenprikje mee te krijgen van de voorouders van Napels.” Zo beschrijft Carlo Leggieri het bezoek aan ondergronds Napels met hem. “De grondleggers, die vorm hebben gegeven aan de cultuur en tradities van de stad. Een Napels waar archeologen, kunstliefhebbers en onderzoekers hun passies kunnen volgen. Waar de Napolitaan zijn oorsprong terugvindt.”
Neapolis
Onder de grond van Napels ligt de antieke stad Neapolis. Gesticht door de Grieken, overgenomen door de Romeinen en ondergronds geraakt door aardverschuivingen, aardbevingen en modderstromen. Een deel van Napels waar nog veel te ontdekken valt. Waar bijna 24 eeuwen van kunst, religie, geschiedenis, archeologie en architectuur samenkomen, door elkaar heen lopen en elkaar letterlijk aanraken.
De Griekse oorsprong
De rijke en cultureel hoog ontwikkelde Griekse aristocratie, de grondleggers van Napels, hebben tussen de vierde en derde eeuw voor Christus hun sporen achtergelaten vergelijkbaar met Petra in Jordanië, en het mausoleum van Filips de Macedoniër, vader van Alexander de Grote in Griekenland. Dit deden zij buiten de stadsmuren van Neapolis. Hier vind je de Necropolis, over de lengte van 1 km, met ooit 150 grafmonumenten, uitgehouwen in de tufstenen heuvel van Capodimonte. Kunstwerken van ongekend niveau. Gebruik makend van omgekeerde architectuur. Niet door iets neer te zetten, maar door gesteenten uit te houwen.
Griekse fresco’s in een grafmonument (400-300 v.C)
Borgo dei Vergini
Monumenten die onder il borgo dei Vergini, in de buurt Rione Sanità te vinden zijn. Vergeten graftombes, verdwenen onder een modderlaag en pas weer gevonden eind 1800 toen de eerste opgravingen werden gedaan. Graftombes, die geschonden zijn door de tijd. Letterlijk doorboord door Romeinse Aquaducten en door de fundamenten van de barokke gebouwen van de wijk die in de 17e eeuw is opgebouwd. Ook gebruikt als watertanks, steengroeven voor het winnen van tufsteen, schuilkelders in de Tweede Wereldoorlog en als afvaldump voor bouwafval.
Onder de grond met Carlo Leggieri
Dit uniek stukje ondergronds Napels is alleen samen met Carlo Leggieri van culturele vereniging Celanapoli te bezoeken met wie ik ondertussen 3 jaar samen werk. Carlo is de curator van deze plek. Degene die zorg draagt voor de graftombes waar hij om geeft alsof het een familielid is. Een plek die hij toegankelijk heeft gemaakt voor onderzoekers en geïnteresseerden. Hij ziet het als zijn persoonlijke missie om dit stukje Napels, onderdeel van zijn eigen DNA, te delen en open te stellen voor iedereen die hier interesse in heeft. Het werk voor de culturele vereniging doet hij compleet vrijwillig en de vereniging bestaat alleen dankzij contributies en donaties.
Met Carlo heb ik al talloze keren dit unieke stukje van Napels mogen bezoeken. Ik werk graag met hem samen, omdat hij een verhaal kan vertellen dat niemand anders kan vertellen. Hij is een persoon met een uitgesproken intelligentie en gevoel. Iemand die verder kijkt dan alleen archeologie of geschiedenis, maar er ook een missie, een levensles en zelfs psychologie in ziet.
Culturele vereniging Celanapoli
Het verhaal van de culturele vereniging Celanapoli begint eigenlijk al in 1980. Het jaar van de grote aardbeving in Napels. De aardbeving zorgde ervoor dat alle gebouwen gecontroleerd moesten worden. En niet alleen het deel dat zichtbaar is boven de grond, maar ook of misschien wel juist de delen onder de grond. De fundamenten van de gebouwen, de fundamenten van de stad. Dit betekende dat speleologen in de kelders en de waterputten kropen onder de palazzi van Napels en daar vervolgens geweldige ontdekkingen deden. Deze ontdekkingen resulteerden in een tentoonstelling die liep van september 1985 tot april 1986, genaamd Napoli Antica in het archeologisch museum van Napels. Carlo Leggieri toentertijd een jonge man van begin 20 met een persoonlijke interesse en fascinatie voor ondergronds Napels, ging nieuwsgierig naar die tentoonstelling toe.
De wijk Rione Sanità
Ook in de wijk Rione Sanità werden de monumentale gebouwen uitgebreid onderzocht onder de grond. En tijdens deze tentoonstelling werd de aandacht van Carlo getrokken naar een foto en beschrijving van een kelder in de Rione Sanità. Gefascineerd noteerde hij het adres waar de ontdekking was gedaan en ging zelf op onderzoek uit.
Afdaling in een oude waterput
Hij kwam bij het adres aan en sprak de schoenmaker aan, die zijn winkeltje op dat adres had. Ze raakten aan de praat en Carlo probeerde te ontdekken waar die ondergrondse kelder was met de bevindingen die hij gezien had tijdens de tentoonstelling. Hij ontdekte dat de speleologen via een waterput op het binnenplein van het gebouw naar binnen waren gegaan.
Carlo ging op onderzoek uit en in zijn jonge enthousiasme lukte het hem om af te dalen in de put om zo in het ondergrondse gedeelte van het gebouw uit te komen die zijn nieuwsgierigheid had gewekt tijdens de tentoonstelling. Hij kan zich die eerste keer nog levendig herinneren. Hij was diep onder de indruk van wat hij daar ontdekte en realiseerde zich al snel dat het iets bijzonder en unieks was.
Na deze spontane onderzoekingstocht probeerde Carlo te achterhalen wie de eigenaar was van deze kelder. Hij ontdekte dat de kelder eigendom was van twee zusters van in de 90, die in hetzelfde gebouw woonden. Carlo besloot om af te spreken met de kleinzoon van één van de zusters en langzaam aan worden ze vrienden. Doordat Carlo het vertrouwen heeft gewonnen van de kleinzoon, staat de eigenares van de kelder hem toe vaker af te dalen in de kelder en onderzoek te doen.
Een bijzondere vriendschap met een mooi resultaat
De dames waren niet alleen eigenaresses van dit gebouw, maar ook van andere gebouwen in Napels en in Rome. Carlo was ondertussen vriend van de familie geworden. Hij hielp de vrouwen regelmatig met het afhandelen van zaken in Rome en Napels. Op een dag verklaarde de vrouw dat ze de kelder graag aan Carlo zou willen verkopen voor een goede prijs. Na een tijdje wilde ze ook graag de schoenenwinkel aan Carlo verkopen. Carlo had ondertussen een goede vriendin die net als hij helemaal gefascineerd was door de ontdekkingen in de kelder. Samen lukte het om de schoenwinkel te kopen. Dit werd de officiële locatie van Celanapoli. Het was ondertussen 2001 en er waren al heel wat jaren voorbij gegaan sinds de eerste ontdekking.
Celanapoli
De culturele vereniging van Carlo is een belangrijk middelpunt geworden voor onderzoek in de wijk. Tijdens deze onderzoeken en de bezoeken van kunsthistorici, archeologen, maar ook onderzoekers vanuit Duitsland, Japan en zelfs Rusland werd en wordt er steeds weer iets nieuws ontdekt en begrepen.
Van de verdwenen panter tot de fresco’s van de granaatappel, dennenappel en het ei. De lantaarn, de sarcofagen en de bijna onzichtbare letters. Allen kleine ontdekkingen die een grote geschiedenis te vertellen hebben.
Op een gegeven moment werd Celanapoli in 2011 ingeschakeld bij de ontdekking van een deel van het Romeinse aquaduct van Augustus. Een ontdekking die erg belangrijk is geweest voor de wijk en voor Carlo.
Het Romeinse aquaduct
De archeologische vindplaats werd in 2011 ontdekt in de kelder van een 17e eeuws monumentaal pand vlakbij de Griekse graftombes. Het vinden van de loop van het aquaduct heeft bijvoorbeeld duidelijk gemaakt dat één bepaalde Griekse graftombe doorkruist wordt door het aquaduct. Hier raken de Griekse en de Romeinse geschiedenis elkaar letterlijk aan.
De kelder waar het aquaduct is gevonden, is ooit gebruikt als schuilkelder in de oorlog. Als opslagruimte en als stortplaats van bouwafval. Carlo heeft meegewerkt aan het vrij en veilig maken van de vindplaats. Daarnaast deed hij onderzoek naar dit unieke stukje Romeinse geschiedenis. Uiteindelijk zijn ze tot de bijzondere conclusie gekomen dat er twee aquaducten zijn die op dat punt naast elkaar lopen.
Het oudste Romeinse aquaduct had een lengte van 100 km. Het begon in de bergen van Avellino bij Serino, waar het water vandaan kwam en eindigde 100 km verderop in Miseno waar de Romeinen hun militaire haven hadden. Aan het
eind van het aquaduct was een enorm waterreservoir, de piscina Mirabilis. Deze is nog steeds te bezoeken en adembenemend mooi. Het architectonisch perfect gebouwde aquaduct liep perfect af om het water altijd te laten stromen. Het passeerde belangrijke steden zoals Pompeii, Nola en natuurlijk Neapolis.
Een bezoek aan ondergronds Napels met Carlo
Om deze plekken te bezoeken moet je je realiseren dat dit nooit mogelijk was geweest zonder Carlo. Carlo heeft eigenhandig zakken met puin naar boven getakeld om de verloren ruimtes weer toegankelijk te maken. En die vaak uit eigen zak en in zijn vrije tijd alle investeringen heeft gedaan. Wat mensen vaak raakt bij dit bezoek is naast de complexheid van de geschiedenis, de passie en de toewijding van Carlo.
Studeer je geschiedenis? Hou je van archeologie, architectuur, bijzondere plekken en verhalen? Weet je veel van de oudheid of ben je zelf een onderzoeker? Wil je iets unieks zien en meemaken? Neem dan contact op met Local in Naples, dan organiseren wij een bezoek aan het meest unieke stukje Napels onder de grond!
